Στον τοίχο ένας χάρτης σημαδεμένος με τόπους όπου ήθελα να πάω. Εφηβεία. Τότε δεν ταξιδεύαμε με το διαδίκτυο. Συγγενείς ξενιτεμένοι έρχονταν από τοπία τόσο διαφορετικά όσο η Νέα Υόρκη και το Σουδάν.
Ονειρεύτηκα το Λονδίνο και τη Βαυαρία προτού πατήσω το πόδι μου εκεί. Στο Τόκυο δεν έχω πάει ακόμη, αλλά τα λεπτεπίλεπτα δωράκια που μου έφερναν οι  Γιαπωνέζοι συνεργάτες του πατέρα μου, κι ο ίδιος, από το μοναδικό του ταξίδι εκεί, μου ζωγράφισαν το πρόσωπο της Ιαπωνίας.

Ύστερα ήρθε η φωνή του Νίκου Καζαντζάκη.  Προλογίζει στο βιβλίο του ‘Ιαπωνία –Κίνα’, την άνοιξη του 1935 «…πατώντας στο Πορτ-Σάιτ το γιαπωνέζικο υπερωκεάνειο που θα μ’ έπαιρνε πέρα, στην Ακρότατη Ανατολή»…
«Προσπαθώ να κερδίσω τα χρόνια της νιότης που τα έχασα λατρεύοντας άσαρκους, ξένους από μένα κι από τη ράτσα μου θεούς. Μετουσιώνω πια τις αφηρημένες έννοιες και τις κάνω σάρκα και θρέφουμαι. Ένιωσα πως ο Έπαφος, ο θεός της αφής, είναι ο θεός μου.
Όλες οι χώρες που γνώρισα, τις γνώρισα από τότε με την αφή. Αλάκερη τη θύμιση τη νιώθω να μερμηγκιάζει όχι μέσα στο κεφάλι μου, παρά στις ρώγες των δαχτυλιών μου και στην επιδερμίδα μου όλη. Και τώρα που φέρνω στο νου μου την Ιαπωνία, τα χέρια μου μερμηδίζουν σαν ν’ αγγίζουν το στήθος αγαπημένης γυναίκας».

Σημαδούρες

Με ένα χάρτη ανά χείρας ταξιδεύω και πάνω εκεί υπογραμμίζω,  βάζω κύκλους και κουκίδες. Κρατάω σημειώσεις, μαζεύω ένα σωρό μπροσούρες και κάρτες από νόστιμα ξενοδοχεία, από εστιατόρια, από εικαστικά, από ό,τι άλλο μου τραβάει την προσοχή. Γεύομαι τα φαγητά. Θαυμάζω τους κήπους. Περιδιαβαίνω στους δρόμους. Βγάζω φωτογραφίες για να θυμάμαι, πολλές φωτογραφίες. Μερικές υποκαθιστούν τις σημειώσεις.
´Ομως, δεν χρειάζομαι καμία κουκίδα στο χάρτη προκειμένου να επιστρέφω στα μέρη τα δικά μου.

Εκεί που μια άγκυρα σκάλωσε στο βυθό της ψυχής μου κι όποτε είναι καιρός να φύγω μένει μια σημαδούρα χρωματιστή να επιπλέει, να μού θυμίζει που είναι η θέση μου, ακόμη και στα όνειρα μου. Κι όταν επιστρέφω πάντα θα βρίσκω ένα τραπέζι δίπλα στο παράθυρο για να χαζεύω το ηλιοβασίλεμα και τα ίδια κάδρα στον τοίχο, ενώ τα πρόσωπα πίσω από το μπαρ ολοένα αλλάζουν, νεαρά παιδιά που απασχολούνται προσωρινά, πρόσχαρα συνήθως – η μουσική κι η μυρωδιά παραμένουν οικείες, και το σκούρο ξύλο στα τραπέζια κολλάει από τη χυμένη μπύρα.

Όμως τα καλοκαίρια ξαναγυρίζω εκεί όπου το φως μού πληγώνει τα μάτια και το μπλε της θάλασσας μού ξεπλένει τη ψυχή.

Και προσκυνάω την ίδια εικόνα την ίδια ημερομηνία.

Άλλοτε οι ταξιδιώτες ξεκαβαλίκευαν στα χάνια ή στα πανδοχεία και τάιζαν τα ζώα τους ή άλλαζαν άμαξες. Εκεί έπαιρναν ένα υπνάκο, ένα γεύμα και πληροφορίες. Τώρα οι στάσεις είναι αναγκαίες για να φορτίσουμε τα κινητά, τις κάμερες, τα laptop. Χωρίς αυτά θα μάς αρκούσε να μισοκλείνουμε  τα μάτια, να γέρνουμε στον πάγκο, να κουρνιάζουμε παρέα με τους γάτους.

Οι ταξιδιώτες έχουν ανάγκη από τροφή και ξεκούραση, μα πάνω από όλα γυρεύουν ένα χαμόγελο και μια ζεστή χειραψία γιατί αρέσκονται να νιώθουν καλοδεχούμενοι, να μην είναι ξένοι και άγνωστοι, ιδιαίτερα όταν έχουν ξαναπεράσει από τα μέρη.
Τόσο το καλύτερο αν οι ταξιδιώτες απαντήσουν ευήκοα ώτα για να αφηγηθούν τις ιστορίες τους, αν καταφέρουν να ανταλλάξουν τις ιστορίες τους.

Μιας και οι ιστορίες είναι το νόμισμα του ταξιδιώτη.

Συνταξιδιώτες

Γράφω με τη σκέψη μου στους συνταξιδιώτες, στους φίλους μου που αρέσκονται στο ταξίδι και στην περιπέτεια.
Έχω στο νου και στη καρδιά μου φωνές ανθρώπων που με μύησαν στα θαύματα του ταξιδιού με τη συγκίνηση και τον ενθουσιασμό που μετάγγισαν στις περιγραφές και στις αφηγήσεις τους. Άναψαν την περιέργεια μου, τη φαντασία μου. Με έθρεψαν όταν η πραγματικότητα γύρω μου με στένευε σαν να φορούσα παπούτσια σε μικρότερο νούμερο.
Τρέφω θαυμασμό και τρυφερότητα για συγγραφείς και κινηματογραφιστές, για  ζωγράφους  και φωτογράφους που μαθήτευσα το έργο και το βίο τους και έγιναν πηγή έμπνευσης.

Αλλά κυρίως δεν ξεχνώ τους δασκάλους μου που με πήραν από το χέρι και μου έριξαν λίγο φως να υποψιαστώ κάτι από τα μυστήρια της ανθρώπινης ψυχής πίσω από πρόσωπα και προσωπεία.
‘Θα είμαι ευχαριστημένος αν σας βοηθήσω να γίνετε υποψιασμένοι αναγνώστες’ συνήθιζε να λέει ο δάσκαλος μου, ποιητής και κριτικός,ο αξέχαστος φίλος Σπύρος Τσακνιάς.

Μέχρι σήμερα σημειώνω στα βιβλία μου με μολύβι. Τσακίζω τη γωνία μιας σελίδας είτε αφήνω αντί για σελιδοδείκτη χρησιμοποιημένα εισιτήρια. Κάποτε ανοίγοντας ένα βιβλίο πέφτουν στα πόδια μου κόκκοι άμμου για να μου θυμίσουν ένα καλοκαίρι που δεν θα επιστρέψει.

Όλα αυτά είναι σημαδούρες που με οδηγούν πίσω στα μέρη τα δικά μου.

Ανοίγω το δεμένο βιβλίο ‘Ιαπωνία-Κίνα’, από την έκδοση ‘Ταξιδεύοντας’ του Νίκου Καζαντζάκη – έβδομη έκδοση, Αθήνα 1970, Εκδόσεις Ελένη Καζαντζάκη. Σας διαβάζω ένα απόσπασμα από τις σελίδες 94-95:
«Τι άλλες χαρές με περιμένουν άραγε στο Κυότο, στη χήρα βασιλικιά πολιτεία όπου θα φτάσω απόψε; Το ταξίδι είναι ένα συναρπαστικό κυνήγι, και βγαίνεις έξω και δεν μπορείς να μαντέψεις τι πουλί θα σου λάχει. Το ταξίδι είναι σαν το κρασί, και πίνεις και δεν μπορείς να μαντέψεις τι οράματα θα κατέβουν στο κεφάλι σου. Σίγουρα, ταξιδεύοντας, βρίσκεις πάντα ό,τι μέσα σου έχεις. Χωρίς να το θές, από τις αναρίθμητες εντυπώσεις που πλημμυρίζουν τα μάτια σου κάνεις επιλογή και διαλέγεις ό,τι περισσότερο ανταποκρίνεται στις ανάγκες ή στις περιέργειες της ψυχής σου. ’Αντικειμενική’ αλήθεια υπάρχει μονάχα – και πόσο ασήμαντη! – στους φωτογραφικούς θαλάμους, στις ψυχές που βλέπουν κρύα, χωρίς συγκίνηση, δηλαδή χωρίς βαθιάν επαφή, τον κόσμο. Όσοι πονούν κι αγαπούν συνεργάζουνται με μυστική επικοινωνία με το τοπίο που βλέπουν, με τους ανθρώπους που σμίγουν και με τα γεγονότα που διαλέγουν. Γι’ αυτό κάθε άρτιος ταξιδευτής δημιουργάει πάντα τη χώρα που ταξιδεύει».  

Κλείνω σημειώνοντας πως ο Καζαντζάκης μεταφέρει εδώ τον ισχυρισμό πως η φωτογραφία είναι αντικειμενική, πως τάχα ‘αποτυπώνει ψυχρά την αλήθεια’, άποψη πιθανώς της εποχής του.

Η φωτογραφική εικόνα σήμερα εκλαμβάνεται σαν αφήγηση και ενδιαφέρει ακριβώς επειδή αποδίδει μια προσωπική οπτική. Όπως κάθε άλλη γλώσσα ‘διαβάζεται’ καλύτερα όσο πιο υποψιασμένοι είναι οι αναγνώστες, γεγονός που ισχύει για κάθε τέχνη.

2013 © Copyright. Updated July 2019. All rights reserved