(For English click here, or look under A Travel Narrative ‘Urban Gardens in Milan’)

Είναι αδύνατον να επισκεφθεί κανείς το Μιλάνο χωρίς να προσέξει και να φωτογραφήσει τους κήπους της πόλης. Είναι κρυμμένοι σε αυλές φυλακισμένες  πίσω από σιδερένιες πύλες, σε αίθρια πέρα από την κεντρική είσοδο κτηρίων που ανήκουν σε διαφορετικές αρχιτεκτονικές περιόδους.  Μόλις σηκώσεις το κεφάλι στα μπαλκόνια και στις βεράντες, οι κήποι κρέμονται εν αναμονή θαρρείς μιας ελεύθερης πτώσης, κι άλλοτε υψώνονται σαν πύργοι, πράσινα δάση πάνω στις στέγες.

Είναι μεγάλη η απόλαυση να περπατάω μέσα από τους δημόσιους κήπους στην πληθώρα από πλατείες που σχηματίζονται γύρω από αδριάντες σπουδαίων ανθρώπων που η μνήμη τους τιμάται λόγω της συμβολής ή της διάκρισης τους στην πολιτική, στον πόλεμο ή στις τέχνες και στα γράμματα, το άγαλμα ενός άντρα συνήθως.

Πιο πολύ, όμως, με προσελκύουν οι ιδιωτικοί κήποι, σαν τόποι δημιουργικού παιγνιδιού των σπιτιών και των διαμερισμάτων της πόλης. Μου αρέσει να μελετώ αυτούς τους κήπους, να τους ‘διαβάζω’ σαν έκφραση της προσωπικότητας, του γούστου των ανθρώπων που τους έφτιαξαν και τους φροντίζουν, όπως ο βιωμένος χώρος ενός καθιστικού.

Στον κήπο ενός Μιλανέζικου διαμερίσματος

Δέχομαι με ενθουσιασμό λοιπόν την πρόσκληση του γνωστού landscape designer Stefano Baccari να επισκεφθώ τον κήπο ενός διαμερίσματος στο κέντρο του Μιλάνου, πολύ κοντά στο Duomo. Το διαμέρισμα βρίσκεται σε έναν από τους ψηλότερους ορόφους κτηρίου της δεκαετίας του 40, που στεγάζει κατοικίες και γραφεία.
Καθώς μπαίνουμε στο διαμέρισμα μάς υποδέχεται το φως από τα μεγάλα παράθυρα, που φέρνει τους ομιχλώδεις τόνους αυτού του απογεύματος του Σεπτέμβρη έπειτα από δυο ώρες κατακλυσμού.
Για να βγούμε στον κήπο διασχίζουμε το θερμοκήπιο, όπου έχουν εγκαταστήσει την κουζίνα του σπιτιού. Είναι επέκταση του διαμερίσματος και δίνει την δυνατότητα να χαίρονται τον κήπο τους όλον το χρόνο.  Αυτή είναι η αρχή από μια σειρά προτεραιότητες: ο κήπος να είναι ευπαρουσίαστος όλο το χρόνο. Επίσης, ο ένας από τους ιδιοκτήτες είναι σεφ, χρησιμοποιεί κηπευτικά για τα ραφινάτα πιάτα του, οπότε φυτεύτηκαν κι εδώδιμα φυτά.

Ο Stefano Baccari με διαφωτίζει:

« Φυτεύουμε ανάμικτα, όχι μόνο για διακόσμηση, για καλλωπιστικούς λόγους, αλλά και για τους καρπούς και υλικά που χρησιμοποιούμε στην κουζίνα. Έχουμε τα  λαχανικά, ντομάτες, μελιτζάνες, βασιλικό, δενδρολίβανο, μύρτο, δάφνη, κόκκινες πιπερίτσες. Τα δέντρα, διακοσμητικά όπως Snowy Mespilus και οπωροφόρα, συκιές, μηλιές, μουσμουλιές, ροδιές, Murraya.
Υπάρχουν επίσης λουλούδια, όπως στο περιβόλι, για να φτιάξεις ένα μπουκέτο για το σπίτι, υπάρχουν χόρτα, βότανα, αρωματικοί θάμνοι, δυόσμος & μέντα, φασκόμηλο, θυμάρι, αρωματικά κρεμμύδια, ντάλιες, Ricino (καστορέλαιο), αμάραντος.
Επίσης: Marshmallow plant-Swiss Chard- Lemon Verbena- Marigold Orange (είδος μαργαρίτας)-Nasturtiums.
Φυτέψαμε ακόμη σταφύλια, μηλαράκια και μύρτο που αρέσουν στα πουλιά, κι άλλα που προσελκύουν πεταλούδες κι έντομα, σαν τις τόσο χρήσιμες μέλισσες, είδος υπό εξαφάνιση, ιδιαίτερα στις πόλεις ».

Eξοχικός κήπος στο κέντρο του Μιλάνου

Ο Stefano Baccari  λοιπόν συνεχίζει να με ξεναγεί στον κήπο που δημιούργησε για να ανταποκριθεί στις ανάγκες και την αισθητική του σπιτιού. Το concept πάνω στο οποίο εργάστηκε, και εφάρμοσε εδώ, είναι ‘ένας κήπος ανάμικτος με εδώδιμα φυτά, όπως οι κήποι στην ύπαιθρο, στις εξοχές’.
Ο στόχος ήταν να φτάσει σε μια καλλιτεχνική πρόταση που θα ικανοποιεί αισθητικά, χωρίς να επιβάλλει θυσίες στο χώρο που προορίζεται να βιώνεται καθημερινά. Ο κήπος είναι προσιτός και φιλόξενος, ένα καταφύγιο αρμονίας μέσα στην πόλη. Ξυπνάει συνειρμούς για τη ζωή και τους μύθους στη φύση της Μεσογείου.
Ο Stefano Baccari ενδημεί την τέχνη, την αρχιτεκτονική & το design, τη φύση. Ταξιδεύει σε όλον τον κόσμο για να δημιουργήσει τους κήπους του. Ακούραστος περιπατητής διερευνά το εξωτερικό περιβάλλον και αντιλαμβάνεται τη φύση και ως πηγή ψυχικής τροφής. Καταφέρνει να φθάνει σε αυτήν που ονομάζω “χωρίς αναστολές ανάμιξη φυτών”, σε έναν κήπο όπου τα ταπεινά χόρτα του αγρού δένουν με την κομψότητα του θερμοκηπίου-κουζίνα, των φωτιστικών.
Για να επιτύχει αυτό το ανεπιτήδευτο, άριστα δομημένο αποτέλεσμα χρειάστηκε να σχεδιάσει και να κατασκευάσει το τοπίο, εναρμονίζοντας τις οικολογικές προτεραιότητες με τις λειτουργικές ανάγκες.

Τέχνη και οικολογία πάνε μαζί για το σχεδιαστή τοπίου Stefano Baccari

Βγαίνοντας από την πόρτα του θερμοκηπίου ένας καθρέφτης έχει τοποθετηθεί στον απέναντι τοίχο της βεράντας, για να προσδώσει προοπτική, μεγαλύτερο βάθος στον κήπο. Αυτό το σκηνογραφικό εφφέ εμπλουτίζεται από ‘τις ζαρντινιέρες σε δυο βαθμίδες’: η μια διατρέχει την περίμετρο της βεράντας-κήπου, έχει ύψος 50-55 εκατοστά, ιδανική για χαμηλά φυτά, λαχανικά, θάμνους & χόρτα, λουλούδια. Η δεύτερη ζαρντινιέρα, ύψους 80 εκατοστών, δίνει την αίσθηση πως βρισκόμαστε σε έναν πραγματικό κήπο, όχι σε  roof-garden.
«Η επιλογή ‘ ζαρντινιέρες σε δυο βαθμίδες‘ σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε, όπως εξηγεί ο Stefano, για να ενισχύσει την εντύπωση του παραβάν που μας περιβάλλει, καθώς τα φυτά στη δεύτερη ζαρντινιέρα ψηλώνουν μέχρι 3 μέτρα. Άς μην ξεχνάμε ότι το διαμέρισμα είναι κοντά στο Duomo», ο Stefano Baccari δείχνει γύρω μας, «περιβάλλεται από κτήρια, και θέλουμε να προστατέψουμε τον ιδιωτικό χώρο του κήπου μας».
Προσωπικά, αυτό το αίσθημα εγκάρδιας φιλοξενίας και οικειότητας με τυλίγει χωρίς να με παγιδεύει. Ένας χώρος για χαλάρωση, περισυλλογή, κι αυτοσυγκέντρωση, ένας χώρος για να διαβάσεις το βιβλίο σου, να απολαύσεις ένα Κυριακάτικο μεσημεριανό με φίλους και ένα ρομαντικό δείπνο.
Η ψευδαίσθηση του κήπου που καλλιεργείται σε αληθινό χώμα, κι όχι σε γλάστρες, αποδίδεται τέλεια από τις‘ ζαρντινιέρες σε δυο βαθμίδες‘ καθώς τα φυτά στις πιο χαμηλές και φαρδύτερες ζαρντινιέρες καλύπτουν την κάθετη χαλύβδινη επιφάνεια της ψηλότερης ζαρντινιέρας. Ενώ τα ψηλότερα δέντρα ενισχύουν την ‘αγριάδα’ που μας παραπέμπει σε δάσος ή στην εξοχή.
Οι ζαρντινιέρες είναι διακριτικές, σχεδόν αόρατες, από σκουριασμένο χάλυβα, ένα πολύ θερμό χρώμα. Ονομάζεται COR-TEN (corten steel), φυσικά οξειδωμένο και δεν αλλοιώνεται με το χρόνο.
έξω από το θερμοκήπιο το δάπεδο μοιάζει ξύλινο, σαν το κατάστρωμα πλωτού, σε σκούρο γκρι χρώμα ‘το γκρι του ανθρακίτη’. Είναι από τσιμέντο, κομμένο σαν παρκέ, και το νερό ρέει ανάμεσα από τα αυλάκια-σχισμές και οδηγείται μέσω αυτών ως τις άκρες, όπου μαζεύεται και μεταφέρεται στη κεντρική υδρορροή του κτηρίου.
Το αυτόματο ποτιστικό διατρέχει 4 διαφορετικές γραμμές, ρυθμισμένο ώστε να εξοικονομεί νερό, προσαρμοσμένο ανάλογα με τα επίπεδα της βροχής, ενώ εξασφαλίζει την υγρασία που χρειάζονται τα διαφορετικά φυτά. Ποτίζει με το σύστημα της  σταγόνας και με υδρατμούς.

Από τον κρεμαστό κήπο δύο βήματα ως το Duomo

Αυτή η σχολαστική μελέτη των αναγκών, της φόρμας, των αντιθέσεων και η σύνθεση των στοιχείων δεν είναι κραυγαλέα. Η σύνθεση αποπνέει κάτι αυθόρμητο σαν να ανήκει εδώ, στο τοπίο, να ήταν εδώ από πάντα. Κι όμως ο κήπος μόλις πρόσφατα παραδόθηκε, το διαμέρισμα  κατοικήθηκε πρόσφατα και μάλλον πρόκειται να προστεθούν κάποια έπιπλα, για να απολαμβάνουν γεύματα στον κήπο όλη μέρα.
Αφήνω αυτήν την όαση στο κέντρο της πόλης του Μιλάνου με την ενέργεια μου ανανεωμένη και με λίγες παραπάνω γνώσεις σχετικά με την τέχνη και την πρακτική ενός σχεδιαστή εξωτερικών χώρων τόσο συνειδητοποιημένο για το περιβάλλον, την οικολογία, τη φύση και την τέχνη.

Και έπειτα, η τύχη μου συνεχίζεται και βρίσκομαι καλεσμένη του Stefano Baccari σε έναν άλλο κήπο που δημιούργησε. Ιδού μερικές ακόμη ματιές στο πράσινο που φτιάχτηκε για να ταιριάζει στο τοπίο και στη διαφορετική ατμόσφαιρα της περιοχής αυτού του διαμερίσματος στον τελευταίο όροφο ενός κτιρίου του 1920, στο Μιλάνο.

Studio Stefano Baccari,

landscape designer,   www.studiobaccari.com

* Για το concept του ανάμικτου εδώδιμου κήπου, όπως ο μικρός άγριος κήπος της υπαίθρου, ο Stefano Baccari μας συστήνει   http://www.bbc.co.uk/programmes/b00s1lc8

** Οξειδωμένος χάλυβας, γνωστός ως COR-TEN (corten steel), είναι ομάδα κραμάτων που αναπτύχθηκαν για να εξαλείψουν την ανάγκη βαφής, και δίνουν μια σταθερή όψη σκουριάς αν εκτεθούν πολλά χρόνια στους καιρούς.

This slideshow requires JavaScript.

 2012 © Copyright. All rights reserved 

Για την Ιταλία στα ‘Ταξιδιωτικά μου Ημερολόγια’ θα βρείτε:  

βενετία: χρόνος και νερό, ένας τρυφερός και επικίνδυνος δεσμός

τόποι που με παρηγορούν, απούλια, puglia, apulia